Δρ. Θ. Βοντετσιάνος
MD, PhD Συντονιστής του Ελληνικού Δικτύου για την Υγιή και Ενεργό Γήρανση
(European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing) Ι
Συχνά ο όρος αποδίδεται στα ελληνικά ως “Υπηρεσίες ολοκληρωμένης και εστιασμένης στον ασθενή φροντίδας”. Οι ξένοι εννοούν υπηρεσίες φροντίδας, παρεχόμενές από αξιόπιστα, ολοκληρωμένα δίκτυα οργανισμών, ανθρώπων και τεχνολογιών, με αποτέλεσμα το συντονισμό και τη συνεργασία στη παροχή της φροντίδας τόσο οριζόντια (μεταξύ των εμπλεκομένων θεραπευτών), όσο και κάθετα (μεταξύ των επιπέδων φροντίδας). Λειτουργικά μπορούμε να την περιγράψουμε ως “ολιστική, συνεχιζόμενη, συνεργατική και βιώσιμη φροντίδα”.
Περιβάλλον
Ο χώρος της κατ’ εξοχήν ένδειξης της είναι εκεί όπου το σύστημα φροντίδας δοκιμάζεται ιδιαίτερα. Είναι κυρίως η φροντίδα των υπερηλίκων με πολυνοσηρότητες, με πολλαπλές φαρμακευτικές αγωγές, εμπλοκή πολλών επισήμων και ανεπισήμων θεραπευτών και οργανισμών με αποτέλεσμα την υπερκατανάλωση των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας και απορρόφηση μεγαλύτερη του 80% των πόρων του συστήματος. Η τρέχουσα πανδημία, με κύρια θύματα τους παραπάνω πληθυσμούς, απειλεί να εξαντλήσει το σύστημα, γι’ αυτό και έχει θεωρηθεί ως αναπόδραστη ανάγκη, αλλά και παράθυρο ευκαιρίας για την ευρεία εφαρμογή της ολοκληρωμένης φροντίδας.
Τα χαρακτηριστικά της
Δύο είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά. Η ομαδική και συνεργατική προσέγγιση από όλο το εμπλεκόμενο προσωπικό με επίκεντρο τις ανάγκες του κάθε ασθενή, ως και η «έξυπνη, εξατομικευμένη, χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών του σήμερα (ICT enabled Care). Πιο συγκεκριμένα:
● Η υιοθέτηση του μοντέλου της “proactive patient centered care” στη παροχή φροντίδας, που βάζει τον «ενδυναμωμένο» ασθενή στο κέντρο και καταργεί τη πολυδιάσπαση (fragmentation) με τα πολλαπλά οριζόντια και κάθετα στεγανά του ασυντόνιστου νοσοκομείο-κεντρικού (hospital centered) συστήματος.
● Η ευρεία εφαρμογή της υποστηριζόμενης από τις νέες τεχνολογίες «έξυπνης υγείας» για τη μεταφορά πολλαπλών τριτοβάθμιων υπηρεσιών από το νοσοκομείο στο σπίτι, (from hospital to home based Care) και την εφαρμογή της συνεχώς εξελισσόμενης Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) για αποτελεσματική συνεργασία, πρόληψη, εξατομίκευση και βελτιστοποίηση της φροντίδας κα. (patients’ risk stratification, personalized care, data driven decision making etc). Αυτά πρακτικά σημαίνουν τη μετακίνηση από τη σημερινό μοντέλο της νοσοκομείο-κεντρικής, ασυντόνιστης και διαλείπουσας φροντίδας σε μια «ολοκληρωμένη φροντίδα», συνεχώς κοντά στον ασθενή, οπουδήποτε και οποτεδήποτε την έχει αυτός ανάγκη. Η φροντίδα αυτή θα είναι σχεδιασμένη με κριτήριο τις ιδιαίτερες ανάγκες και επιλογές του ασθενούς, αλλά και «έξυπνη», δυναμικά εξελισσόμενη, συντονίζοντας και βελτιστοποιώντας τις εκάστοτε δυνατότητες του συνόλου του θεραπευτικού περιβάλλοντος του ασθενούς.
Τα δομικά στοιχεία ενός τέτοιου μοντέλου υπηρεσιών είναι:
● Υπηρεσίες έξυπνης, συνεργατικής αποκατάστασης των ασθενών (self management, multidisciplinarity, comprehensiveness, team and collaborative approach etc.)
● Υπηρεσίες εξειδικευμένου/ων Call Center (Virtual Collaboration Center), με ειδικά σχεδιασμένες modular and tailor made τεχνολογίες, αλλά και το κυριότερο ειδικά εκπαιδευμένο και πιστοποιημένο προσωπικό (care and case managers) με τη κατάλληλη οργάνωση και δομημένη λειτουργία ποικίλων συνεργασιών και συντονισμού της φροντίδας.
● Παροχή ολοκληρωμένης και συνεχιζόμενης χρόνιας παρακολούθησης και φροντίδας (ICT supported, outpatient based Integrated Care), βασισμένη σε ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας (e–health / ΕΗR remote monitoring κα) και τεχνητή νοημοσύνη (AI /data driven decision making).
● Proactive and Preventive Care με τη χρήση αλγορίθμων εξατομίκευσης κινδύνου συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων (Risk stratification).
● Υποστήριξη, εξειδικευμένη καθοδήγηση και ουσιαστική ενδυνάμωση ομάδων κατ’ οίκον φροντίδας. Η υιοθέτηση των πρακτικών της ολοκληρωμένης φροντίδας βρίσκεται στη καρδιά του μοντέλου παροχής των υπηρεσιών στην εποχή της 4 ης βιομηχανικής επανάστασης (Health 4.0). Σε πολλές χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ, με αφορμή μάλιστα την πανδημία COVID, έχουν αναπτυχθεί πολλαπλές bottom up, ανταγωνιστικές στρατηγικές προτάσεις ενός τέτοιου μοντέλου, ως αποτέλεσμα κατά κανόνα συνεργασίας των εμπλεκόμενων και άλληλο-συμπληρωματικών φορέων (ακαδημαϊκοί, δημόσιοι, κοινωνικοί και ιδιωτικοί / quadruple helix). Αυτές έχουν γενναία υποστηριχτεί θεσμικά και οικονομικά, με την υποχρέωση να παράσχουν επαρκή τεκμηρίωση (clinical evidence and validation) εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος με ανοικτές διαδικασίες αξιολόγησης αξιοποίησης και κλιμάκωσης, πχ. στη Γερμανία (https://hbr.org/2020/12/want-to-see-the-future-of-digital-health-tools-look-to-germany). Η τρέχουσα συγκυρία παρουσιάζεται ως εξαιρετικά ευνοϊκή για τέτοιου τύπου στρατηγικές πρωτοβουλίες και στη χώρα μας, οι οποίες θα εστιάζουν κυρίως στις παρακάτω διαρθρωτικές αλλαγές:
● Ουσιαστική ποιοτική αναβάθμιση της πρωτοβάθμιας και κατ’ οίκον φροντίδας, με νέους ρόλους διασύνδεσης και συνεργασίας με τη τριτοβάθμια φροντίδα, αλλά και όλους τους εμπλεκόμενους επίσημους και ανεπίσημους φορείς.
● Αναβάθμιση της καθ’ ημέρα κλινικής πράξης πολλαπλών ειδικοτήτων φροντίδας χρόνια πασχόντων, με καινοτόμες, τεχνολογικά υποστηριζόμενες υπηρεσίες, που μπορούν να προάγουν τη πρόληψη, προσβασιμότητα, εξατομίκευση και αποτελεσματικότητα του συστήματος. Αποτέλεσμα θα είναι αποκεντρωμένες υπηρεσίες κοντά στον ασθενή, λιγότερες νοσηλείες, καλύτερη ποιότητα ζωής, ως και σημαντική μείωση του άμεσου, έμμεσου και κοινωνικού κόστους. Παράλληλα θα αναπτυχθούν νέοι ποιοτικά αναβαθμισμένοι ρόλοι και ειδικότητες του προσωπικού, ως και προσέλκυση νέων πόρων στο σύστημα, σε τομείς μάλιστα με στρατηγικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας, όπως οι νέες τεχνολογίες, ο τουρισμός υγείας και τρίτης ηλικίας κα
